ในอ้อมกอดของขุนเขาและสายลมแห่งแดนใต้ “บ้านแซะ” หมู่ที่ 6 ตำบลสะกอม อำเภอเทพา จังหวัดสงขลา
คือหมู่บ้านเล็ก ๆ ที่เงียบสงบแต่เปี่ยมด้วยพลังแห่งวิถีชีวิตท้องถิ่น ความเข้มแข็งของชุมชน และความงดงามทางธรรมชาติที่ยังคงสมบูรณ์ดั่งภาพฝัน
สภาพภูมิศาสตร์และภูมิอากาศ
บ้านแซะตั้งอยู่บริเวณเชิงเขาทางตะวันตกของอำเภอเทพา มีลักษณะภูมิประเทศเป็นพื้นที่สูงสลับเนินเขา มีป่าไม้เบญจพรรณและป่าดิบชื้นล้อมรอบ ซึ่งทำหน้าที่เป็นปอดธรรมชาติของชุมชน อีกทั้งยังเป็นแหล่งต้นน้ำสำคัญที่หล่อเลี้ยงลำห้วยเล็ก ๆ หลายสาย
ภูมิอากาศในบ้านแซะเป็นแบบมรสุมเขตร้อน มีฝนตกชุกตลอดปี โดยเฉพาะช่วงเดือนตุลาคมถึงธันวาคม ซึ่งเป็นฤดูมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ ส่วนฤดูร้อนจะมีอากาศร้อนชื้นในช่วงมีนาคมถึงพฤษภาคม อุณหภูมิเฉลี่ยอยู่ระหว่าง 25–33 องศาเซลเซียส
การปกครองและโครงสร้างทางการเมือง
บ้านแซะ หมู่ที่ 6 อยู่ภายใต้การดูแลขององค์การบริหารส่วนตำบลสะกอม มีผู้นำชุมชนที่ได้รับการเลือกตั้งจากประชาชนในพื้นที่ โดยมีกำนัน(2568)เป็นหัวหน้าหมู่บ้านทำหน้าที่ประสานงานกับองค์กรปกครองท้องถิ่น หน่วยงานราชการ และขับเคลื่อนกิจกรรมชุมชนอย่างต่อเนื่อง
การมีส่วนร่วมทางการเมืองในระดับท้องถิ่นของบ้านแซะถือว่าสูง ชาวบ้านเข้าร่วมประชาคมหมู่บ้านอย่างสม่ำเสมอ เสนอความคิดเห็น แก้ไขปัญหา และร่วมกำหนดทิศทางการพัฒนาหมู่บ้าน ทำให้การบริหารจัดการชุมชนมีความโปร่งใสและยั่งยืน
ประชากรศาสตร์และโครงสร้างชุมชน
ชาวบ้านแซะมีเชื้อสายไทยพุทธ 100%อาศัยอยู่ร่วมกันอย่างกลมเกลียว มีประชากรประมาณ 700 คน จำนวนหลังคาเรือนราว 180 ครัวเรือน โครงสร้างชุมชนมีความหลากหลายทั้งในด้านวัฒนธรรมและวิถีชีวิต ครอบครัวส่วนมากยังเป็นแบบขยาย โดยมีผู้สูงอายุเป็นศูนย์กลางของความสัมพันธ์ในครัวเรือน
ศาสนสถานในหมู่บ้านมีวัดเขาแก้ว(บ้านแซะ) ซึ่งเป็นพื้นที่แห่งศรัทธาและความร่วมมือระหว่างศาสนา มีการจัดกิจกรรมทางศาสนาและสาธารณประโยชน์ร่วมกันอย่างสม่ำเสมอ เช่น งานบำเพ็ญกุศล ปลูกต้นไม้ และกิจกรรมส่งเสริมเยาวชน
วิถีชีวิตและวัฒนธรรม
อาชีพหลักของชาวบ้านแซะคือเกษตรกรรม ปลูกยางพารา ปาล์มน้ำมัน พืชไร่ และพืชผักพื้นบ้าน ซึ่งช่วยสร้างรายได้เสริมในครัวเรือน นอกจากนี้ยังมีการแปรรูปผลผลิต เช่น การทำกล้วยฉาบ น้ำมันมะพร้าว และผลิตภัณฑ์จากใบจากเพื่อจำหน่ายในตลาดท้องถิ่น
ด้านวัฒนธรรม บ้านแซะยังคงรักษาขนบธรรมเนียมและประเพณีพื้นถิ่นไว้ เช่น ประเพณีวันสารทไทย งานทอดกฐิน และประเพณีวันสงกรานต์ ซึ่งถือเป็นโอกาสให้คนในหมู่บ้านได้กลับมาพบปะ สร้างความสัมพันธ์ และแสดงความกตัญญูต่อผู้ใหญ่
การพัฒนาและความท้าทาย
บ้านแซะมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องในด้านโครงสร้างพื้นฐาน ไม่ว่าจะเป็นถนนคอนกรีต ไฟฟ้า น้ำประปา และระบบอินเทอร์เน็ตที่เข้าถึงเกือบทุกหลังคาเรือน โรงเรียนและศูนย์พัฒนาเด็กเล็กมีบทบาทสำคัญในการปลูกฝังทักษะพื้นฐานให้กับเยาวชนในหมู่บ้าน
อย่างไรก็ตาม หมู่บ้านยังเผชิญความท้าทายหลายด้าน เช่น ปัญหาการเข้าถึงโอกาสทางเศรษฐกิจ การขาดแคลนแรงงานวัยหนุ่มสาวที่ย้ายถิ่นไปทำงานในเมืองใหญ่ และการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศที่ส่งผลต่อการเกษตรโดยตรง ชุมชนจึงเริ่มปรับตัวด้วยการรวมกลุ่มเป็นวิสาหกิจชุมชน เพื่อสร้างรายได้และเสริมความมั่นคงทางอาหาร
เสน่ห์ของบ้านแซะ
แม้จะอยู่ในพื้นที่ห่างไกลจากเมืองใหญ่ แต่บ้านแซะกลับเปี่ยมไปด้วยเสน่ห์เฉพาะตัวที่หาไม่ได้จากที่อื่น ทั้งจากธรรมชาติที่สมบูรณ์ ผู้คนที่มีน้ำใจ และวัฒนธรรมที่หลอมรวมกันอย่างกลมกลืนระหว่างไทยพุทธและมุสลิม ความสงบเรียบง่ายที่แฝงไว้ด้วยคุณค่าแห่งชีวิต ทำให้บ้านแซะกลายเป็น “หมู่บ้านในหุบเขา” ที่หลายคนอยากกลับมาเยือนซ้ำแล้วซ้ำเล่า
