น้ำดื่มสะอาดคือสิ่งจำเป็นขั้นพื้นฐานในการดำรงชีวิต แต่สำหรับพี่น้องชาวบ้านแซะแล้ว การเข้าถึงน้ำดื่มสะอาดกลับกลายเป็นเรื่อง
ที่ไม่ง่ายเลย หลายปีที่ผ่านมา ชาวบ้านต้องซื้อน้ำดื่มจากพื้นที่อื่นในราคาที่ค่อนข้างสูง และต้องเสียค่าใช้จ่ายในการขนส่ง เนื่องจากหมู่บ้านแซะไม่มีระบบการผลิตน้ำดื่มของตนเอง ทำให้เกิดภาระค่าใช้จ่ายต่อครัวเรือน และยังส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของชาวบ้านโดยรวม
จากปัญหาดังกล่าว ข้าพเจ้าจึงมีแนวคิดในการจัดทำ “โครงการทำน้ำดื่มชุมชนบ้านแซะ” เพื่อแก้ไขปัญหาในระยะยาว และสร้างความมั่นคงทางด้านน้ำดื่มให้แก่ชุมชน โดยมีเป้าหมายเพื่อให้พี่น้องชาวบ้านสามารถเข้าถึงน้ำดื่มที่สะอาด ปลอดภัย และมีราคาถูกลง อีกทั้งยังเป็นการสร้างการมีส่วนร่วมของชาวบ้านในการเป็นเจ้าของและบริหารกิจการร่วมกัน
ปัญหาน้ำดื่มในหมู่บ้านแซะ
หมู่บ้านแซะเป็นหมู่บ้านที่ตั้งอยู่ห่างจากตัวอำเภอ การขนส่งสินค้าโดยเฉพาะน้ำดื่มจึงมีค่าใช้จ่ายสูง บ่อยครั้งที่น้ำดื่มต้องซื้อจากร้านค้าในอำเภอหรือพื้นที่ใกล้เคียง ซึ่งนอกจากราคาจะสูงแล้ว ยังอาจขาดแคลนในบางช่วงเวลา เช่น ในฤดูร้อน หรือช่วงที่มีปัญหาด้านการขนส่ง
การไม่มีระบบผลิตน้ำดื่มภายในชุมชน ยังส่งผลให้ขาดความมั่นคงด้านสุขภาพของชาวบ้าน โดยเฉพาะกลุ่มเปราะบาง เช่น เด็ก ผู้สูงอายุ และผู้มีโรคประจำตัว ซึ่งต้องการน้ำดื่มที่สะอาดอย่างสม่ำเสมอ นอกจากนี้ ชาวบ้านยังไม่มีทางเลือกในการเปรียบเทียบราคาน้ำดื่ม ทำให้ต้องยอมจ่ายในราคาที่สูงกว่าความเป็นจริง
แนวคิดการทำน้ำดื่มชุมชน
โครงการทำน้ำดื่มชุมชนจึงเป็นแนวทางที่ตอบโจทย์ความต้องการของชุมชนอย่างแท้จริง แนวคิดหลักของโครงการนี้คือ “น้ำดื่มของชุมชน เพื่อชุมชน โดยชุมชน” ซึ่งหมายถึง การจัดตั้งโรงผลิตน้ำดื่มขนาดเล็กภายในหมู่บ้าน โดยใช้งบประมาณจากการร่วมลงทุนของสมาชิกในชุมชน รวมถึงการขอสนับสนุนจากหน่วยงานภาครัฐและเอกชน
โรงผลิตน้ำดื่มชุมชนจะดำเนินการโดยยึดหลักสหกรณ์ ซึ่งหมายถึงสมาชิกทุกคนมีสิทธิในการเป็นเจ้าของ มีส่วนร่วมในการตัดสินใจ และได้รับผลประโยชน์จากการดำเนินกิจการร่วมกัน โดยรายได้จากการจำหน่ายน้ำดื่มจะถูกนำมาหักค่าใช้จ่ายและกันสำรองไว้สำหรับการบำรุงรักษา ส่วนที่เหลือจะจัดสรรเป็นเงินปันผลให้แก่สมาชิก
เป้าหมายของโครงการ
- ผลิตน้ำดื่มสะอาดที่มีคุณภาพมาตรฐานสาธารณสุข
- ลดค่าใช้จ่ายของครัวเรือนในการซื้อน้ำดื่ม
- สร้างรายได้เสริมให้กับชุมชน
- ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชาวบ้านในการเป็นเจ้าของกิจการร่วมกัน
- สร้างความมั่นคงด้านน้ำดื่มให้กับชุมชนในระยะยาว
กระบวนการดำเนินโครงการ
การดำเนินโครงการนี้จะเริ่มจากการสำรวจแหล่งน้ำในพื้นที่ว่ามีความเหมาะสมหรือไม่ เช่น น้ำบาดาล หรือน้ำประปาหมู่บ้าน จากนั้นจะทำการออกแบบระบบกรองน้ำและบรรจุน้ำดื่มในขวดหรือถัง โดยใช้เครื่องกรองที่ผ่านมาตรฐาน อย. และกรมอนามัย
นอกจากนี้ยังต้องมีการอบรมเจ้าหน้าที่หรือชาวบ้านที่สนใจในการดูแลระบบการผลิต การบรรจุ การขนส่ง และการจัดจำหน่าย รวมถึงระบบบริหารจัดการแบบสหกรณ์ เพื่อให้ทุกขั้นตอนดำเนินไปอย่างมีประสิทธิภาพและโปร่งใส
งบประมาณในการดำเนินการ
จากการประเมินเบื้องต้น งบประมาณในการดำเนินโครงการอยู่ที่ประมาณ 500,000 – 700,000 บาท ขึ้นอยู่กับขนาดของระบบผลิตน้ำและการตกแต่งสถานที่ โดยค่าใช้จ่ายหลักประกอบด้วย:
- ค่าติดตั้งระบบกรองน้ำและถังเก็บน้ำ
- ค่าอุปกรณ์บรรจุน้ำ เช่น ขวด ถัง เครื่องซีลฝา
- ค่าก่อสร้างหรือปรับปรุงอาคารผลิตน้ำ
- ค่าอบรมและบริหารจัดการเบื้องต้น
แหล่งที่มาของงบประมาณอาจมาจาก
- การร่วมลงทุนของสมาชิกในชุมชน
- งบสนับสนุนจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
- การขอทุนจากหน่วยงานภาครัฐ เช่น พช. พอช. หรือ สำนักงานเศรษฐกิจพอเพียง
ผลดีที่จะเกิดขึ้น
- ชาวบ้านแซะจะสามารถซื้อน้ำดื่มในราคาที่ถูกลงกว่าท้องตลาด
- รายได้จากการจำหน่ายน้ำจะหมุนเวียนภายในชุมชน
- สร้างงานและอาชีพให้กับคนในหมู่บ้าน
- เสริมสร้างความสามัคคีและการมีส่วนร่วมของชุมชน
- ส่งเสริมสุขภาพของชาวบ้านจากการบริโภคน้ำดื่มสะอาด
ความท้าทายและแนวทางการแก้ไข
แม้ว่าแนวคิดจะดูเป็นไปได้และมีประโยชน์สูง แต่ก็ยังมีความท้าทายที่ต้องพิจารณา เช่น การเริ่มต้นลงทุน การหาบุคลากรดูแลระบบ และการทำให้โครงการยั่งยืนในระยะยาว ซึ่งต้องอาศัยความร่วมมือกันของทุกภาคส่วน โดยเฉพาะการสร้างความเข้าใจให้กับชาวบ้านว่ากิจการนี้ไม่ใช่ของใครคนใดคนหนึ่ง แต่เป็นของทุกคน
สรุป
โครงการทำน้ำดื่มชุมชนบ้านแซะไม่ใช่แค่การผลิตน้ำดื่ม แต่เป็นการยกระดับคุณภาพชีวิตของชาวบ้านให้ดียิ่งขึ้น เป็นการวางรากฐานความมั่นคงด้านสุขภาพและเศรษฐกิจในระดับครัวเรือน อีกทั้งยังเป็นการปลุกจิตสำนึกให้ชาวบ้านร่วมกันพัฒนาชุมชนของตนอย่างยั่งยืน
หากโครงการนี้ประสบความสำเร็จ บ้านแซะจะไม่ใช่เพียงแค่หมู่บ้านที่มีความสงบงามเท่านั้น แต่จะเป็นแบบอย่างของชุมชนที่สามารถจัดการตนเองได้อย่างเข้มแข็งและมีคุณภาพชีวิตที่ดีอย่างแท้จริง
